Het creëren van een positieve maatschappelijke impact door samenwerking tussen sociale ondernemingen en reguliere bedrijven wint aan populariteit. Een van de manieren waarop bedrijven en sociale ondernemingen de banden aanhalen, is met name via de inzet van bedrijfsvrijwilligers.
Verso legt haar oor te luister bij drie experten in het thema: Mieke Nieuwdorp (oprichtster van Engage4|experts in community engagement), Saskia Crucke (professor UGent, Faculteit Economie & bedrijfskunde) en Lara Van de Sande (doctoraal onderzoeker UGent). Zij leggen uit wat competentie-gebaseerd medewerkersvrijwilligerswerk (of skills-based employee volunteering) sociale ondernemingen te bieden heeft.
Wat is competentie-gebaseerd medewerkersvrijwilligerswerk precies?
“Bij skills-based employee volunteering zetten medewerkers hun professionele kennis en competenties in om specifieke uitdagingen bij sociale ondernemingen op te lossen. Denk bijvoorbeeld aan medewerkers die een vzw ondersteunen met haar externe communicatie of met het vertalen van de strategie naar een concreet uitvoeringsplan,” zegt Lara Van de Sande, die doctoreert over dit thema.
“Deze inzet verschilt van de beter gekende ‘helpende handen’-projecten, waarbij medewerkers taken uitvoeren die losstaan van hun werkgerelateerde competenties. Een voorbeeld hiervan is een groep bedrijfsvrijwilligers die komt helpen met schilderwerken in de vzw,” voegt ze toe.
Mieke Nieuwdorp legt uit: “De term ‘vrijwilliger’ kan verwarrend zijn, omdat de meeste bedrijfsmedewerkers zich tijdens hun werkuren maatschappelijk inzetten. Het doel van bedrijven is niet zozeer om vrijwilligerswerk aan te bieden, maar om een positieve impact te realiseren, wat steeds meer verweven is in hun beleid en waarden—en dat is goed nieuws. Naast het beschikbaar stellen van budgetten en materialen, zetten bedrijven ook hun medewerkers in, zodat zij hun tijd en expertise kunnen delen. Hoewel termen als ‘maatschappelijk engagement’ of ‘community engagement’ eigenlijk beter passen, is de term medewerkersvrijwilligerswerk of ‘employee volunteering’ inmiddels ingeburgerd.”
Welke voordelen biedt competentie-gebaseerd medewerkersvrijwilligerswerk voor sociale ondernemingen?
“Uit onderzoek blijkt dat de voordelen voor sociale ondernemingen zich vooral op drie vlakken concentreren,” stelt prof. Saskia Crucke, “namelijk reflectie over de interne procedures,toegang tot specifieke expertise en netwerkverbreding en zichtbaarheid.
Bedrijfsvrijwilligers brengen nieuwe perspectieven en ideeën mee, wat kan helpen om diensten effectiever te maken. De samenwerking met mensen uit een andere organisatiecultuur zet aan tot nadenken over de eigen processen en geeft inzicht in sterke en zwakke punten van de organisatie. Dit leidt tot verbeteringen in de manier van werken.
Bedrijfsvrijwilligers kunnen ook expertise bieden die binnen de sociale onderneming ontbreekt, vooral in ondersteunende taken die niet tot de kernactiviteiten behoren. Dit stelt sociale ondernemingen in staat om gebruik te maken van kennis die anders moeilijk te verkrijgen is.
Door samen te werken met bedrijven kunnen sociale ondernemingen hun missie onder de aandacht brengen van een breder publiek. Deze bedrijven kunnen helpen om nieuwe doelgroepen te bereiken, bijvoorbeeld door hun communicatie over de samenwerking op sociale media en websites.”
Saskia Crucke vervolgt: “Bij traditionele ‘helpende handen’ projecten bestaat het risico dat de kosten voor de sociale onderneming hoger zijn dan de baten. De hulp die geboden wordt, sluit niet altijd aan bij de werkelijke noden van de organisatie. Skills-based employee volunteering speelt hierop in door een gerichte aanpak te bieden die aansluit op reële uitdagingen in de dagelijkse werking, wat ervoor zorgt dat de positieve resultaten van de samenwerking een blijvend effect hebben, zelfs wanneer de bedrijfsvrijwilligers vertrekken.”
Mieke Nieuwdorp: "In mijn dagelijkse werk valt het me telkens weer op hoe gescheiden de werelden van 'profit' en 'social profit' vaak blijven, met weinig inzicht in elkaars werkveld. Er wordt te weinig ‘over het muurtje gekeken’, wat het wij-zij-denken versterkt, terwijl elke partij zoveel kan bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen.
Zo is er ook veel expertise bij de sociale ondernemingen die gedeeld kan worden met bedrijven! Daar liggen nog veel opportuniteiten. Als er mensen mee willen zoeken naar duurzame manieren om die kennis te ontsluiten naar bedrijven toe, hoor ik ze graag!”
Waarom kiezen bedrijven voor deze samenwerking?
Lara Van de Sande legt uit: “Voor bedrijven biedt competentie-gebaseerd medewerkersvrijwilligerswerk voordelen op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en HR. Zo kan het bijvoorbeeld ingezet worden voor een sterkere medewerkersbetrokkenheid, employer branding en leerkansen. Competentie-gebaseerd medewerkersvrijwilligerswerk gebruiken als training biedt een krachtige en authentieke leeromgeving. Zeker voor interpersoonlijke vaardigheden, zoals teamwerk- en communicatievaardigheden, die moeilijk aan te leren zijn in een klassikale setting, biedt het opportuniteiten.”
Mieke Nieuwdorp vult aan: "Een samenwerking wordt echt krachtig wanneer zowel het bedrijf als de sociale onderneming er baat bij hebben. Bij Engage4 zorgen we ervoor dat de samenwerking meer is dan een transactionele relatie, waarin de ene partij geeft en de andere ontvangt. We benadrukken gelijkwaardigheid en wederzijds leren. Door kritisch te reflecteren tijdens de samenwerking krijgen alle deelnemers nieuwe inzichten en een breder perspectief.”
Hoe haalt mijn sociale onderneming hier het meeste uit?
Lara Van de Sande benadrukt het belang van een goede match tussen de behoeften van de sociale onderneming en de competenties van de vrijwilligers: “Een passend kader en goede begeleiding zijn cruciaal. Een intermediaire organisatie kan hierbij ondersteunen door de samenwerking te faciliteren en reflectie- en evaluatiemomenten te organiseren. Goede begeleiding zorgt voor een optimale inzet van vrijwilligers en maximaliseert de impact. Een intermediaire partner is bovendien waardevol wanneer er machtsverschillen spelen, ze bieden dus als neutrale en ervaren partij extra meerwaarde.”
Saskia Crucke vult aan: “Sociale ondernemingen moeten goed geïnformeerd zijn over bedrijfsengagement en niet aarzelen om 'nee' te zeggen als projecten niet goed aansluiten bij hun behoeften. Aan de andere kant is het belangrijk dat bedrijven hun maatschappelijk engagement professioneel aanpakken en investeren in een zorgvuldige uitvoering. Anders bestaat het risico dat de positieve impact minimaal blijft, dat negatieve vooroordelen over de sociale onderneming of doelgroep worden versterkt en dat medewerkers weinig leren van de samenwerking."
Meer leren over dit thema:
Leerlab ‘Impactvolle samenwerking met bedrijven’ van Groeilabz, Verso en partners. We zoeken welke vormen van samenwerking met bedrijven het meest zinvol zijn voor jouw organisatie en werken aan een doeltreffend plan van aanpak.
Ook studenten Sociaal Werk-maatschappelijke advisering leren ‘over het muurtje kijken’. Sinds 2020 geeft Mieke Nieuwdorp aan UCLL het vak ‘cross-over samenwerken tussen bedrijven en sociale organisaties’.
Uit het werkveld
"Het was een erg positieve ervaring. We kregen onverwachte vragen die ons op een andere manier naar onze uitdagingen lieten kijken en leerden nieuwe manieren van werken kennen. Het respect en de waardering die we voor ons werk ontvingen, maakten het extra waardevol." — Anja Colman, stafmedewerker HRM en Sofie Musschoot, stafmedewerker kwaliteit van Blijdorp vzw, werkten samen met een team van Argenta in het Connected Learning programma van Engage4
"Het bedrijfsteam hielp ons niet alleen om een realistische blik op onze mogelijkheden te werpen, maar schreef een praktisch draaiboek waar we zelf mee aan de slag konden zodat het niet bij eenmalige actie blijft maar een duurzame oplossing kan worden. We hadden zonder hulp van Engage4 nooit het juiste team gevonden met precies die IT-expertise die we nodig hadden. Super is ook dat de connectie met de medewerkers van Isabel Group die ons hebben geholpen, blijft bestaan.” — Marc Bormans, algemeen verantwoordelijke en An Vanuytrecht, stafmedewerker projecten van tRede vzw, werkten samen met een team van Isabel Group in het Connected Learning programma van Engage.